زمان تقریبی مطالعه: 2 دقیقه
 

لفظ مرتجل





لفظ مستعمَل در معنایی غیر از معنای اوّل، بدون متروک شدن معنای اوّل را لفظ مرتجل گویند.


۱ - تعریف



لفظ مرتجل، از اقسام لفظ متعدد المعنی است، و در تعریف آن اختلاف وجود دارد.
برخی گفته‌اند: لفظ مرتجل لفظی است که برای معنایی وضع شده، سپس در معنای دیگر بدون لحاظ مناسبت استعمال گردیده و استعمالش در آن معنا غلبه پیدا کرده است.
برخی دیگر می‌گویند: لفظ مرتجل نخست برای معنایی وضع شده و سپس برای معنایی دیگر استعمال و برای آن نیز وضع شده است.
بیش تر اَعلام شخصی مرتجل هستند، مانند لفظ اسد که نخست برای معنای شیر، وضع شده و سپس اسم کسی قرار داده شده است.

۲ - تفاوت لفظ منقول و مرتجل



لفظ منقول و مرتجل، مانند هم هستند، با این تفاوت که اوّلا: معنای اول در منقول مهجور می‌شود، اما در مرتجل مهجور نمی‌شود، ثانیاً: میان معنای اول و دوم در منقول مناسبت وجود دارد؛ بر خلاف مرتجل.


۳ - پانویس


 
۱. معالم الدین و ملاذ المجتهدین، صاحب معالم، حسن بن زین الدین، ص۳۴.    
۲. معالم الدین و ملاذ المجتهدین، صاحب معالم، حسن بن زین الدین، ص (۳۵-۳۴).    
۳. مبادی الوصول الی علم الاصول، علامه حلی، حسن بن یوسف، ص۶۹.    
۴. بدایع الافکار، رشتی، حبیب الله بن محمد علی، ص (۵۵-۵۴).    
۵. المحصول فی علم اصول الفقه، فخر رازی، محمد بن عمر، ج۱، ص۲۲۸.    
۶. کتاب التعریفات، جرجانی، محمد بن علی، ص۹۱.    
۷. المنطق، مظفر، محمد رضا، ص۴۷.    


۴ - منبع



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۷۳، برگرفته از مقاله «لفظ مرتجل».    

رده‌های این صفحه : الفاظ متعدد المعنی | مباحث الفاظ




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.